“Dünya durdukça, eserlerimi gören aklı selim sahiplerinin, çabamın ciddiyetini göz önünde bulundurarak bana insaf ile bakacaklarını ve hayırlı dualarla anacaklarını umarım inşallah”
El-fakiru'l Sinan

14 Ocak 2008 Pazartesi

Bitlis Şerefiye Külliyesi

Şerefiye Külliyesi

Bitlis şehir merkezinde, çarşı meydanındadır. Külliye cami, medrese, imaret, türbe ve hamamdan oluşmaktadır. Taç kapıdaki itabe ve vakfiyesine göre 935 / 1529 tarihinde IV. Şerefhan tarafından yaptırılmıştır. Avlunun doğusunda medrese, güneyinde cami, caminin bitişiğinde türbe ve han, kuzeyinde imaret yer almaktadır. Hamam ise Hatuniye Caddesindedir.



Cami
Kesme taş malzemeden inşa edilen yapı dikdörtgen planlı harim bölümü ile onun kuzeyindeki beş gözlü son cemaat yerinden ibarettir. Harim bölümü doğu-batı doğrultusunda enine dikdörtgen planlı olup ortada büyük bir mihrap önü kubbesi, yanlarda tonozlarla örtülmüştür. Köşeler ve giriş kapılarına denk gelen iki bölüm küçük kubbelerle örtülmüştür. Son cemaat yeri beş gözlü olup beş kubbe ile örtülüdür.

Yapının taç kapısı düz atkılı üç dilimli kemer alınlıklı mukarnas kavsaralıdır. Dikdörtgen formlu giriş üç yönde geometrik geçme süslemelerle süslenmiştir.

Medrese
Medrese avlunun doğusunda yer almaktadır. Düzgün kesme taş malzemeden inşa edilmiş olup kuzey-güney doğrultusunda kareye yakın dikdörtgen bir plan gösteren medrese açık avlulu, iki eyvanlı medreseler grubuna girmektedir. Ortada yer alan avlunun kuzey ve güneyinde avluya açılan sivri kemerli birer eyvan bulunmaktadır. Eyvanların iki yanında avluya açılan beşik tonoz örtülü birer koridor yer almaktadır. Avlunun doğusunda kubbe örtülü beş hücre mevcuttur.

İmaret
Camiyle ortaklaşa kullanılan avlunun kuzeyinde yer almaktadır. İmaret kesme taş ve tuğla malzemeden malzemeden yapılmış olup dikdörtgen planlıdır. Dört eyvanlı orta mekân ile köşelere birer odadan ibarettir. Batıdaki evyen diğerlerine göre daha yüksek tutulmuş olup içerisinde bir selsebil ve havuz bulunmaktadır. Orta mekan sekizgen kasnaklı bir kubbe, eyvanlar ve köşe odaları sivri beşik tonozla örtülmüştür.

Türbe
Avlunun doğusunda , caminin taş kapısına bitişik olarak inşa edilmiştir. Kitabesine göre 940 / 1533 tarihinde Emir Şeref oğlu Emir Şemseddin tarafından IV. Şerefhan için yaptırılmıştır. Türbe tek katlı olarak tasarlanmıştır. Kesme taş malzemeden inşa edilen türbe kare planlı olup içten kubbe dıştan pramidal külahla örtülüdür.

Hamam
Günümüzde Han Hamamı adıyla da tanınan hamam, Hatuniye Caddesi üzerindedir. Vakfiyesinde külliyenin elemanı olduğu belirtilmiştir. Tek hamamdır. Hamam kesme taş malzemeden inşa edilmiş olup, soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden ibarettir. Soyunmalık bölümü kare planı olup kubbe ile örtülüdür. Ilıklık kısmı, dikdörtgen planlı olup tonoz örtülüdür. Sıcaklık bolümü merkezi kubbeli dört eyvanlı ve dört halvetli bir plan arz etmektedir. Eyvanlar beşik tonoz halvet odaları ise kubbe ile örtülüdür. Güneydeki halvet odaları genişletilmiştir. Genişletilen kısımlar yarım kubbe ile örtülüdür.

Büyük bir kubbe ile örtülmüş saymanlık bölümü, ince bir koridor etrafına yerleştirilmiş değişik ölçülerdeki mekanlardan meydana gelen ılıklığı, merkezi kubbeli, dört eyvanlı ve köşe halvetli sıcaklığı, buna bitişik su deposu ve külhan bölümü ile geleneksel Türk hamamı plan şemasının uygulandığı güzel bir örnektir.

Han
Şehir merkezinde, Şerefiye Camii’nin güney duvarı önünde bulunmaktadır. Ticaret amacıyla inşa edilen şehir hanlarındandır. Yapı kesme taş malzemeden inşa edilmiştir. Avlulu ve iki eyvanlı bir plana sahiptir. Ortada bir avlu ile buna açılan iki eyvan, dört koridor ve iki tarafta dizilen odalardan müteşekkildir. Eyvanlar, koridorlar ve büyük odalar beşik tonoz örtülüdür. Küçük odalar ise kubbe ile örtülüdür.